رهبر انقلاب اسلامی در ابتدای سخنان خود در اين نشست، با اشاره به فضای عمومی كشور و مسائل و مشكلات اقتصادی كه به علت درگير شدن استكبار جهانی با جمهوری اسلامی بوجود آمده است تأكيد كردند: طبعاً هيچكس از دغدغه های موجود در زندگی عمومی مردم فارغ نيست اما اين نشست به دليل اهميت موضوع و بر اساس برنامه ريزی قبلی و به عنوان گامی در پيگيری مقولات بلندمدت، برگزار می شود.
حضرت آيت الله خامنه ای نياز شديد كشور به تفكر و انديشه ورزی در مقولات زيربنايی را از اهداف و علل اصلی برگزاری نشستهای راهبردی خواندند و افزودند: ملت ايران كه مثل رودخانه ای خروشان در حال پيشرفت است،به فكر و انديشه و فعال شدن انديشه ها در مقولات مبنايی و اساسی، نياز مبرمی دارد.
حضرت آيت الله خامنه ای اهميت ارتباط مستقيم با نخبگان و زمينه سازی برای دست يابی به پاسخ سؤالات مهم در مقولات بنيانی و حيات اجتماعی را از ديگر اهداف اصلی برگزاری نشستهای انديشه های راهبردی دانستند.
رهبر انقلاب، اين نشستها را زمينه سازی برای ايجاد جريانهای عميق و گسترده فكری خواندند و افزودند: لازم است كار اصلی بعد از اين جلسات آغاز شود و پژوهشگران و انديشمندان خوشفكر حوزه و دانشگاه به مثابه چشمه های جوشنده به انديشه ورزی در باب مسائل مطرح شده بپردازند.
ايشان با اشاره به خلاءهای فراوان و كمبودهای محسوس در شناخت و تبيين ابعاد مختلف مقوله آزادی در كشور افزودند: بحث آزادی در چند قرن اخير در غرب نسبت به موضوعات ديگر، مورد توجه فراوان قرار گرفته كه علت كلی آن، حوادث و ماجراهايی است كه به برپايی نوعی طوفان فكری در اين مقوله در غرب منجر شد.
ايشان، «رنسانس، انقلاب صنعتی، انقلاب كبيرفرانسه و انقلاب اكتبر شوروی» را حوادث و عواملی اساسی دانستند كه در غرب موجب ايجاد امواج گسترده فكری در زمينه آزادی شد.
رهبر انقلاب افزودند: برخلاف غرب، ما تا پيش از نهضت مشروطيت موقعيتی كه در باب آزادی، موج فكری ايجاد كند نداشتيم كه اين موقعيت نيز به علت يك نقيصه مهم يعنی تقليد روشنفكران از تفكرات غربی، به دستاورد خاصی در مقوله آزادی منجر نشد.
حضرت آيت الله خامنه ای در همين زمينه خاطرنشان كردند: هنگامی كه دانش يا انگيزه ای را از ديگران می گيريد اگر با تفكر و انديشه ورزی توأم شود زايش فكری بوجود می آيد اما اگر فكر و انديشه خاصی را از جايی گرفتيد و از آن تقليد كرديد طبعاً ديگر زايشی وجود نخواهد داشت و براساس همين واقعيت، تقليد روشنفكران از تفكر غرب در باب آزادی، باعث شد كه پس از مشروطه هيچ فكر بديع و منظومه فكری نو، بوجود نيايد.
رهبر انقلاب با اشاره به منابع فراوانی كه درباره آزادی در منابع اسلام وجود دارد افزودند: با وجود اين منابع، امروز خلاءهای فراوانی در باب آزادی داريم كه بايد با تفكر و انديشه ورزی و پاسخ دادن به همه مسائل و سؤالات مطرح در مقوله آزادی، به سمت منظومه سازی حركت كنيم.
ايشان تأكيد كردند: تحقق اين هدف، كار جدی و تسلط بر منابع اسلامی و منابع غربی را می طلبد.
رهبر انقلاب در تبيين موضوع مورد بحث اين نشست، خاطرنشان كردند: منظور از آزادی، همين معنای متداول و رايج در محافل دانشگاهی و روشنفكری جهان يعنی آزاديهای فردی و اجتماعی است نه آزادی معنوی و سير و سلوك الی الله.
ايشان با نقد تفكری كه آزادی را رهايی مطلق از هر چيزی می داند افزودند: نبايد هنگام بحث درباره آزادی،از محدوديت ها ترسيد.
رهبر انقلاب با تأكيد بر اينكه ما در مقوله آزادی به دنبال شناخت نظر اسلام هستيم، مهمترين تفاوت ميان ديدگاه اسلام و غرب درخصوص آزادی را، منشأ و پايه بحث آزادی دانستند و افزودند: در انديشه ليبراليستی،منشأ آزادی، تفكر انسان گرايی يا همان اومانيسم است در حاليكه در اسلام مبنای آزادی،توحيد به معنای اعتقاد به خدا و كفر به طاغوت، است.
حضرت آيت الله خامنه ای تأكيد كردند:در ديدگاه اسلام، انسان از همه قيود به غير از عبوديت خدا آزاد است.
ايشان كرامت انسانی را از ديگر مبانی اصلی آزادی در اسلام دانستند و با اشاره به طرح بحث آزادی در منابع اسلامی از چهار منظر «حق در قرآن»، «حق در فقه و حقوق»، «تكليف» و «نظام ارزشی» افزودند: «حق» در قرآن به معنای مجموعه نظام مند و هدفدار است كه بر اين اساس، عالم تكوين و عالم تشريع، هر دو حق هستند و آزادی انسان حق است و در مقابل باطل قرار می گيرد.
رهبر انقلاب اسلامی آزادی از منظر حق در «فقه و حقوق» را به معنای ايجاد توانايی مطالبه كردن دانستند و درخصوص آزادی از منظر «تكليف» خاطرنشان كردند: از اين منظر، انسان بايد به دنبال آزادی خود و ديگران باشد.
حضرت آيت الله خامنه ای در جمع بندی سخنان خود در باب «مفهوم آزادی در اسلام» اين سؤال را مطرح كردند كه با توجه به تفاوتهای بنيادين و عميق موجود ميان مفهوم آزادی در اسلام و در غرب آیا می توانيم در تحقيق و پژوهش درخصوص «آزادی» به ديدگاهها و نظرات غربی مراجعه كنيم؟
ايشان قبل از پاسخ به اين سؤال، به چند نمونه از واقعيات آزادی در جامعه غربی اشاره كردند. «آزادی در حوزه اقتصادی» در صورت قرار گرفتن در مجموعه سرمايه داران اقتصادی و بهره مندی از امتيازات ويژه، «آزادی در صحنه سياسی» در چارچوب انحصارگرايی دو حزبی و «آزادی در مسائل اخلاقی» با بروز مفاسدی همچون همجنس گرايی، از جمله نتايج آزادی در جامعه غربی بودند كه رهبر انقلاب اسلامی به آنها اشاره كردند.
ايشان افزودند: اين موضوعات نشان دهنده واقعيات بسيار بد، تلخ،زشت و در برخی مواقع، نفرت انگيز، در جامعه غربی است كه نتيجه آنها هم تبعيض، زورگويی، جنگ افروزی و برخوردهای گزينشی با مقولات شريفی همچون حقوق بشر و مردم سالاری است.
حضرت آيت الله خامنه ای تأكيد كردند: با وجود همه اين واقعيات تأسف آور، مراجعه به نظرات متفكران غربی، برای پژوهش در مفهوم آزادی مفيد است زيرا غربيها در تدوين منظومه فكری در باب آزادی و تضارب آرا در اين خصوص، سابقه زيادی دارند.
ايشان در پايان خاطرنشان كردند: پرهيز از نگاه تقليدی، شرط اصلی مراجعه به نظرات متفكران غرب است زيرا تقليد در تضاد با آزادی است.
در اين نشست قبل از سخنان رهبر انقلاب 10 نفر از صاحب نظران به ارائه خلاصه مقالات خود پرداختند.
دكتر دهقانی فيروز آبادی استاد علوم سياسی دانشگاه علامه طباطبايی اولين سخنران بود كه چكيده مقاله خود با عنوان «آزادی انديشه و منافع ملی جمهوری اسلامی ايران» را ارائه كرد. وی از افزايش حمايت ملی از تصميمات حاكميت در سياست خارجی و ارتقای سطح اعتماد ميان سياست پيشگان و سياست پژوهان به عنوان نتايج انديشه ورزی آزاد در حوزه منافع ملی ياد كرد.
حجت الاسلام دكتر ميراحمدی استاد علوم سياسی دانشگاه شهيد بهشتی سخنران بعدی اين نشست بود كه با موضوع «آزادی سياسی در قرآن»، مهمترين هدف آزادی از منظر قرآن كريم را تحقق توحيد،عدالت و برخورداری انسان از حق انتخاب، حق نقد و بيان و حق تشكيل اجتماعات دانست.
«مصادر دينی آزادی و عدالت» عنوان مقاله دكتر شجاعی زند استاد جامعه شناسی دانشگاه تربيت مدرس بود. سومين سخنران نشست انديشه های راهبردی، برداشت تعارضی ميان دين و آزادی را نادرست خواند و راه اصلاح اين برداشت را بازگشت به ريشه های اصلی آزادی و عدالت در اديان توحيدی دانست.
حجت الاسلام دكتر يوسفی به عنوان چهارمين سخنران، از زاويه اقتصادی و با موضوع «آزادی اقتصادی انسان محور بر اساس آموزه های اسلامی» به ارائه مقاله خود پرداخت.
اين استاد اقتصاد اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی، با برشمردن آسيب هايی نظير تمركز ثروت و قدرت و آزادی در دست صاحبان سرمايه، ديدگاه اسلام درباره آزادی اقتصادی انسان را مبتنی بر مشاركت عمومی عادلانه در «توزيع، مصرف، مديريت و سود» دانست.
پنجمين سخنران نشست انديشه های راهبردی، دكتر برزگر استاد علوم سياسی دانشگاه علامه طباطبايی بود. اين استاد دانشگاه در ارائه مقاله خود با عنوان «آزادی در الگوی سه گانه اسلام» به بررسی آزادی در سه سطح اعتقادی، اخلاقی و سياسی پرداخت و اثرات متقابل هريك از اين سطوح با يكديگر را به منظور پاسخ به شبهات آزادی غربی تبيين كرد.
خانم محدثه معينی فر دانشجوی دكترای فقه و مبانی حقوق اسلامی، سخنران بعدی بود كه به بررسی اثرات نظريه ليبراليسم در حوزه خانواده پرداخت. بحران های عميق اجتماعی در غرب، فروپاشی خانواده، روابط آزاد و فساد جنسی، هم جنس گرايی و تولدهای ناشناس از جمله پيامدهايی بود كه در اين مقاله به عنوان پيامدهای ليبراليزم جنسی بررسی شد.
«جوانب هنجارهای تلقی اسلامی از آزادی» عنوان مقاله هفتمين سخنران نشست بود. حجت الاسلام دكتر واعظی استاد دانشگاه باقرالعلوم در اين مقاله از منظر فلسفی به بحث آزادی پرداخت.
وی نقش آزادی در شبكه مناسبات اجتماعی را اساسی خواند و افزود: نمادسازی، فرهنگ سازی و شناخت پيش نيازها در عرصه های «سياست، فرهنگ و اقتصاد»، جزو لوازم ايفای اين نقش است.
هشتمين سخنران آقای دكتر عماد افروغ دانشيار رشته جامعه شناسی بود كه مقاله ای با عنوان «مفهوم آزادی و مناقشات آن» ارائه كرد. در اين مقاله با اشاره به مناقشاتی كه درخصوص مفهوم آزادی از منظر «فلسفی»، «انتزاعی و انضمامی» و" انضمامی" وجود دارد، تعريف ليبراليسم از مفهوم آزادی را مورد نقد قرار داد.
مقاله بعدی با عنوان «مراتب انديشه آزادی در تكامل بيداری اسلامی و هويت ملی ايران» از طرف آقای دكتر موسی نجفی دانشيار رشته علوم سياسی ارائه شد.
آقای نجفی در اين مقاله با مروری بر دوره های مختلف آزادی در تاريخ سياسی ايران بويژه بعد از پيروزی انقلاب اسلامی و رشد آزادی در كنار مفهوم دينی، تعريفی از آزادی در انديشه غرب و آزادی در انديشه تعالی ارائه كرد.
آقای دكتر مصطفی ملكوتيان استاد علوم سياسی دانشگاه تهران آخرين سخنران بود كه در مقاله خود به «بررسی مقايسه ای مبانی انديشه ای و كاركردهای مفهوم آزادی در انقلاب فرانسه و انقلاب اسلامی ايران» پرداخت.
در اين مقاله با استفاده از انديشه های شهيد آيت الهی محمد باقر صدر ضمن بررسی مفهوم آزادی در انقلاب فرانسه و انقلاب اسلامی، تعريف انسان و مفهوم آزادی در دو بينش ابزاری و بينش فطری مورد مقايسه قرار گرفت.
در ابتدای اين نشست همچنين دكتر واعظ زاده دبير نشست انديشه های راهبردی گزارشی از ضرورت ها و مراحل تشكيل اين نشست ها بيان كرد و بهره گيری از نظرات مطرح شده در نشست های انديشه های راهبردی در تدوين الگوی اسلامی- ايرانی پيشرفت را مهمترين دستاورد نشستهای راهبردی عنوان كرد.
هدف از نشست انديشه های راهبردی كه سه جلسه ی قبلی آن با موضوع «الگوی اسلامی – ايرانی پيشرفت»، «عدالت» و «زن و خانواده» برگزار شده است، ايجاد فضايی علمی – تخصصی برای انديشه ورزی و تضارب آرا در جهت ايجاد گفتمان علمی و كاربردی و تصميم سازی درباره ی موضوعات «راهبردی و برنامه های بلند مدت» است.
نظرات شما عزیزان:
